Çevre savunucularına açtıkları davada 180 bin TL keşif bedeli istendi

İzmir — İzmir Bayraklı ilçesinde 2024 Ağustos ayında başlayan ve günlerce süren orman yangınlarının ardından, 90 hektarlık yangından zarar gören orman alanının da bulunduğu 375 hektarlık alanın orman sınırları dışına çıkarılmasına karşı açılan davada, davacılardan 180 bin lira keşif ücreti istendi. Çevre örgütleri ve yurttaşlar, 31 Ağustos 2024'de Resmî Gazete’de yayımlanan 8903 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı'nın iptal edilmesi istemiyle 20 Eylül 2024'de dava açıldı.

Açılan davada Danıştay 8. Dairesi, dosyada keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verdi ve 22 Nisan 2025'de davacılara, bu işlemler için 180 bin lirayı 10 gün içinde yatırılması gerektiğini bildirdi. Daire ayrıca ara kararında “keşif avansı yatırılmazsa dosya üzerinden karar verilir” şeklinde karar alarak, paranın yatırılmaması durumunda kararını keşif olmadan alacağını açıkladı. Davacı kurum ve yurttaşlar, keşif ücretine itirazda bulundu. 

“Adalete erişimin ihlali

Konuşa ilişkin açıklama yapan çevre örgütleri ve davacı yurttaşlar, mahkeme kararıyla, adalete erişimin parayla bağlantılı olduğunun ima edildiğini belirtti. Bu kararın re'sen araştırma ilkesinin ihlali olduğu belirtilen açıklamada, "Dava adil bir şekilde sonuçlanacaksa keşif zorunludur. Ancak istenen ücret fahiştir. Fahiş keşif ücreti, adil yargılanma ve adalete erişim hakkının ihlali anlamına gelmektedir. Geleceğin, doğanın ve yaşamın savunulması için açılan bir davada, 180 bin TL gibi bir tutarın, ekonomik kriz ortamında 10 gün içinde temin edilip yatırılması beklenemez. Anayasa’nın 56. maddesi, çevrenin korunmasını yurttaşlara bir ödev olarak vermektedir. Bu bağlamda açılan bir davada bu denli yüksek bir keşif ücreti istenmesi, yurttaşın anayasal ödevini yerine getirmesinin önüne geçmektedir" denildi.

“Bilirkişi ücretleri makul düzeye çekilmeli”

Çevre davalarında önceliğin kamu yararını sağlamak olduğu vurgulanan açıklamada, "İsteriz ki bu davalar vatandaşın üzerinde bir yük değil, en doğal hakları olarak iyi, sağlıklı, nitelikli, güvenli bir çevrede ve tüm bu haklara saygılı bir hukuk devletinde yaşadıklarını hissetsinler. Çevre davalarındaki keşif ve bilirkişi incelmesi için talep edilen keşif ücretleri kabul edilemez seviyededir. Bayraklı Orman davasında olduğu gibi geçen hafta gerçekleştirilen Sinop Nükleer Güç Santrali Projesine verilen ÇED Olumlu kararının iptali için açılan bir davada davacılardan keşif ücreti için 200 bin TL istenmiştir. Vatandaşların bu ekonomik koşullarda bu keşif ve bilirkişi ücretlerinin altından kalkması mümkün değildir. Adalet ulaşılabilir olmalıdır. Yanan orman alanları korunmalı, alanın yapısına en uygun bilimsel yaklaşımla yeniden ormanlaşması sağlanmalıdır. Kamu yararına açılan doğa ve kültür koruma davalarında vatandaşlara yüklenen orantısız maliyetlerle mağduriyete yol açılmamalıdır. Yargı, hak arayanı cezalandıran bir mekanizmaya dönüşmemelidir, adil yargılanma ve hak arama özgürlüğü korunmalıdır. Çevre davalarında talep edilen keşif ve bilirkişi ücretleri makul seviyelere çekilmelidir" ifadeleri yer aldı. (MA)